Zależnie od zakresu wziernikowania dolnego odcinka przewodu pokarmowego i zastosowanego sprzętu rozróżnia się następujące badania endoskopowe:

• Anoskopia – wziernikowanie kanału odbytu i końcowego odcinka odbytnicy,
• Rektoskopia – wziernikowanie odbytnicy,
• Sigmoidoskopia – wziernikowanie końcowego odcinka jelita grubego z esicą włącznie,
• Kolonoskopia – wziernikowanie całego jelita grubego.

TEORETYCZNE I TECHNICZNE PODSTAWY BADANIA

Badanie polega na wziernikowaniu kanału odbytu i odbytnicy. Do tego celu służy rektoskop – jednorazowy, plastikowy, sztywny wziernik, o długości od 20 – 30 cm i średnicy 2 cm. Do rektoskopu jest doprowadzone za pomocą światłowodu tzw. zimne źródło światła.

CZEMU SŁUŻY BADANIE

Metoda ta umożliwia ocenę stanu morfologicznego błony śluzowej badanego odcinka jelita grubego. Pozwala także na pobranie materiału do badania histopatologicznego.

WSKAZANIA DO WYKONANIA REKTOSKOPII

• każde krwawienie z odbytu (także dodatni wynik badania na krew utajoną w stolcu)
• dolegliwości bólowe w okolicy odbytu
• zmiana rytmu wypróżnień lub kształtu oddawanego stolca (stolec taśmowaty, ołówkowaty)
• daremne parcie na stolec bądź bezwiedne oddawanie stolca
• obecność guzków w okolicy odbytu
• podejrzenie nieswoistych chorób zapalnych jelit (NZJ)
• podejrzenie raka odbytu i odbytnicy
• świąd odbytu z niewyjaśnionej przyczyny
• sączenie wydzieliny z odbytu
• ustalenie przyczyny krwawień, biegunek, przewlekłych zaparć
• inne (rektoskopia mająca na celu pobranie wycinków błony śluzowej, w celu potwierdzenia istnienia niektórych procesów chorobowych)

PRZECIWSKAZANIA DO WYKONANIA REKTOSKOPII

• zapalenie otrzewnej
• podejrzenie perforacji jelita
• podejrzenie zapalenia uchyłków jelita grubego (łac. diverticulitis)
• toksyczne rozdęcie okrężnicy – megacolon toxicum
• brak współpracy z chorym

OPIS BADANIA

Podczas badania pacjent przyjmuje pozycję kolankowo-łokciową z rozstawionymi kolanami. Badanie można także wykonać w ułożeniu lewobocznym Simsa (pacjent ma przykurczone uda, pośladki są nieco wysunięte poza brzeg stołu, tułów nieco skręcony, tak że brzuch jest zwrócony do stołu). Badanie rozpoczyna się oglądaniem okolicy odbytu pacjenta i badaniem per rectum. Następnie badający wprowadza posmarowaną żelem znieczulającym końcówkę rektoskopu na głębokość około 5 cm bez kontroli wzrokowej wnętrza odbytnicy. Dopiero potem, po wyjęciu z rektoskopu obturatora (łagodnie zakończonej zatyczki), umożliwiającego swoim kształtem lekkie wprowadzenie przyrządu przez strefę zwieraczy odbytu, prowadzi dalsze obserwacje. W trakcie wprowadzania instrumentu wdmuchuje się do środka niewielką ilość powietrza, co może być przyczyną dolegliwości podobnych do parcia na stolec.
Badanie trwa zwykle do 10 – ciu minut.

MOŻLIWE POWIKŁANIA PO BADANIU

Badanie na ogół jest bezpieczne. Niezmiernie rzadko może się zdarzyć przebicie ściany jelita. Rzadko występuje niewielkie krwawienie, które zwykle ustępuje samoistnie. Badanie może być powtarzane wielokrotnie. Może być wykonywane u pacjentów w każdym wieku.